Suna Doğan Tuğrul yazdı..
Rum soykırımı olarak da bilinen Pontus Rumları’nın sürgün ve katliamları, Osmanlı İmparatorluğu’nun son dönemlerinde ve Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluş yıllarında gerçekleşmiştir. Tokat, bu sürecin etkilediği yerlerden biri olmuştur. 1914-1923 yılları arasında Tokat’ta yaşayan Rum nüfus, diğer bölgelerdeki Rumlar gibi zorunlu göçe ve şiddet olaylarına maruz kalmıştır.
Tokat’taki Rumlar, 1916-1917 yıllarında özellikle Karadeniz bölgesinde yoğunlaşan sürgünler ve katliamlar sırasında büyük zorluklarla karşılaşmışlardır. Bu dönemde:
1. **Zorunlu Göç**:
Tokat ve çevresindeki Rumlar, Osmanlı hükümeti tarafından zorunlu göçe tabi tutulmuş, yerlerinden edilerek Anadolu’nun iç kesimlerine veya başka bölgelere gönderilmişlerdir. Bu göç sırasında birçok insan zor koşullar altında hayatını kaybetmiştir.
2. **Toplu Katliamlar**:
Göç yollarında ve bazı yerleşim yerlerinde Rum nüfusa yönelik toplu katliamlar gerçekleşmiştir. Birçok insan bu süreçte hayatını kaybetmiştir.
3. **Mal ve Mülk Kaybı**:
Göçe zorlanan Rumlar, mal varlıklarını ve mülklerini geride bırakmak zorunda kalmış, ekonomik olarak büyük kayıplar yaşamışlardır.
4. **Zorla Asimilasyon**:
Kalan Rumlar ise çeşitli baskılarla karşı karşıya kalmış, din değiştirme ve Türk isimleri kullanma gibi zorunluluklarla kimliklerini kaybetmeye zorlanmışlardır.
Tokat’taki Rumların yaşadığı bu trajik olaylar, 1923’te Türkiye ve Yunanistan arasında yapılan nüfus mübadelesi anlaşması ile sonuçlanmıştır. Bu anlaşma uyarınca, Tokat ve diğer bölgelerde kalan Rumların yine bir kısmı Yunanistan’a gönderilmiş, ve geride kalanlar da adeta kendilerini kendilerine bile unutturasıya asimile edilmişlerdi. Böylelikle Türkiye’deki Rum nüfusu neredeyse tamamen ortadan kalkmıştır.
Bu süreç, tarihsel ve siyasi olarak oldukça karmaşık ve trajik bir dönemi ifade eder ve bu tür olaylar hakkında ayrıntılı bilgi edinmek için tarihsel kaynaklar ve akademik çalışmalar önemli bir referans kaynağıdır.
Tokat’ın Almus ilçesi ve çevresinde Rum nüfusun yaşadığı köyler, 1923 nüfus mübadelesi öncesinde önemli bir Rum yerleşim bölgesiydi. Ancak, bu köylerin isimleri ve detayları hakkında spesifik bilgiler sınırlıdır. Bununla birlikte, tarihsel kayıtlara ve çeşitli araştırmalara dayanarak bazı köyler hakkında bilgi verebilirim.
İlçelerle ilgili Annemden dolayı Almus’a öncelik verdim. Annem Eptálithos’ludur
Almus çevresinde Rum nüfusun yoğun olduğu bilinen bazı köyler şunlardır:
1. **Karabodur (eski adıyla Aşağı Camii-Cuma)**: Bu köyde Rum nüfusun yaşadığı bilinmektedir.
2. **Kurtuluş (eski adıyla Avgonya)**
3. **Salkavak -Eftelit ( eski adıyla Eptálithos )**
4.**Sahil köy (eski adıyla Ekseri )**
5.**Arısu (eski adıyla Tomara )
6.**Armutalan (eski adıyla (Elpída )**:
7.**Çambulak ( eski adıyla Daduxta)**
8.**Gölgeli-leveke (eski adıyla lefkai )**
Bu köylerde ve ismini sayamayacağım bir çok köyde de önemli bir Rum nüfusu bulunmaktaydı.
Bu köylerin dışında, Almus ve Tokat genelinde birçok köyde Rum nüfus yaşamaktaydı. Yukarıda da bahsettiğim gibi 1923 nüfus mübadelesi sırasında bu köylerde yaşayan az sayıda Rumlar Yunanistan’a gönderilmiş, geride kalanlar ise zorunlu olarak asimile edilmiş ve din ve isim değiştirmiştir. Ve gidenlerin yerlerine Türkiye’nin çeşitli bölgelerinden gelen Türkler Kürtler Balkanlar’dan gelenler yerleştirilmiştir. Bu nedenle, köy isimleri ve nüfus yapıları değişmiştir.
Daha detaylı ve kesin bilgiler için yerel tarih çalışmaları, arşiv belgeleri ve akademik araştırmalar incelenebilir. Özellikle bölgedeki yaşlılarla yapılan sözlü tarih çalışmaları, bu konuda daha fazla bilgi sağlayabilir ve sağlamaktadır da.
İlk yorum yapan siz olun